نکات ایمنی
از جمله وظایف هر کارگر رعایت اصول و قوانین ایمنی است . موضوع
ایمنی مخصوصاً در کارکاهایی صافکاری بدنة اتومبیل بسیار مهم است ، زیرا به
علت استفاده از مواد رنگی ، تینر ها وسایر مواد قابل اشتعال به همراه وسایل
جوشکاری احتمال وقوع آتش سوزی خیلی بیشتر از سایر کارگاه ها می باشد .
از طرف دیگر چون کف این نوع کارگاهها پر از قطعات کوچک و بزرگ بدنة
اتومبیل با لبه های تیز و برنده می باشد ، لذا امکان بوجود آمدن بریدگی و
ایجاد زخم زیاد است .
یکی از شرایط اساسی ، رعایت مقررات ایمنی و رفتار صحیح هر یک از
افراد کارگاه است ، مثلاً شوخی کردن و دویدن نه تنها باعث بوجود آمدن حوادث
ناگواری می گردد ، بلکه از پیشرفت کار سایر کار گران جلوگیری
می کند .
کلیة کارگاههای صافکاری بدنة اتومبیل باید دارای وسایل ضد حریق کافی
باشد و هریک از کارکنان لازم است طرز استفاده از این دستگاهها را بداند . و
سرپرست کارگاه نیز باید مسئولیت کنترل آنها رابه عهده بگیرد .
در کارگاههای صافکاری اتومبیل لازم است نکات ایمنی زیر رعایت گردد:
هنگام استفاده از سنگ سمباده جهت صافکاری بدنة اتومبیل باید از ماسک مخصوص استفاده کرد .
کارگاه صافکاری باید به اندازة کافی روشن باشد ، زیرا نور کم باعث ایجاد حوادثی مانند لغزیدن پا روی اشیاء کف کارگاه می شود .
چون هنگامی که صافکاری باید بدنة اتومبیل ضربه وارد کرد از این رو
ممکن است ایجاد اتصال کوتاه در سیستم برق اتومبیل گردیده و باعث آتش سوزی
شود . بنابراین هنگامی که اتومبیلی جهت صافکاری به کارگاه آورده می شود قبل
از هرکاری باید سیمهای اصلی برق آن را از باتری جدا کرد .
یکی از مشکلات کارگاه صافکاری جداکردن قطعات مختلف اتومبیل برای
دسترسی بیشتر به قسمتهای قابل تغییر است ، در این موارد باید قطعات جدا شده
را به دقت و با رعایت اصول ایمنی در کنار دیوار وجای دیگری که از دسترس
دیگران دور باشد قرار داد.
کف کارگاه باید کاملاً تمیز بوده و از هرگونه مواد روغنی و رنگی پاک
باشد . زیرا قطرات روغن و مواد رنگی علاوه بر اینکه به آتش سوزی کمک می
کنند همچنین ممکن است باعث ایجاد حوادثی مانند لغزیدن افراد کارگاه و
دیگران گردد.
بسیاری از عملیات صافکاری در حالی که اتومبیل روی جک و خرک قرار
دارد انجام می گیرد ، در چنین مواردی باید دقت کرد اتومبیل بطور مطمئن روی
جک یا خرک قرار گرفته باشد و گر از جک های متحرک استفاده می شودذ باید دقت
کنید دستة آن در سر راه دیگران قرار نگیرد ، زیرا باگذاشتن پا بر روی دستة
آن ، اتومبیل یکمرتبه پایین آمده و باعث بروز حوادث ناگواری می گردد .
رعایت اصول ایمنی در مورد بکار بردن ابزار کار :
هرگز از سوهان های بدون دستة محافظ نباید استفاده کرد زیرا ممکن است
دست با برخورد به آنها بریده شود . و نیز از سوهان نباید به عنوان چکش
استفاده کرد ، زیرا جنس سوهان از فولاد شکننده ساخته شده است و ممکن است
قطعاتی از آن کنده شده و به خود یا اطرافیان آسیب برساند .
با چکش به سطح سندان ها نباید کوبید چون ممکن است ذرات فلز به صورت
شما یا سایرین پریده و ایجاد بریدگی یا احتمال کوری کند . در مورد چکشها
باید مطمئن بود که سر آنها به دسته به خوبی محک شده است در غیر این صورت
هنگام ضربه زدن ممکن است سر چکش از دسته جدا شده و حوادث ناگواری را به بار
آورد .
اگرسر قلم ، سائیده شده ویا دندانه دندانه شده باشد باید آن را کنار
گذاشت ویا تعمیر کرد . چون همیشه امکان پارشه شدن تسمه ویا در رفتن چرخ
سمباده ها وجود دارد بهتر است هنگام کار بااین وسایل خود را از سر راه
قطعات چرخنده بادور زیاد دور نگه داریم زیرا این قطعات با سرعت زیادی که
دارند اگر پرت شوند و با کسی برخورد کنند باعث ایجاد زخم ها و جراحت های
شدیدی می شود . ابزاری که با هوای فشرده کار می کنند از وسایل بسیار مهم
کارگاه های صافکاری بدنة اتو مبیل می باشد . در مورد کار سر شیلنگ های
هوا را نباید بطرف کسی گرفت زیرا جریان هوا با فشار زیاد ، گرد و خاک و
ذرات مختلف را به صورت شخص پاشیده باعث ناراحتی می گردد . هنگام کار با
موتور ها و دستگاههای چرخنده ، دقت کنید که گوشه های آزاد لباس و روپوش کار
به آن گیر نکند . دنبالة کراوات را باید داخل پیراهن گذاشت ، اگر از لباس
آستین بلند و گشاد استفاده می کنید ، سر دستهای آن را ببندید . کلاه بی لبة
ایمنتر از کلاه لبه داراست . زیرا در بعضی موارد لبة کلاه به ماشین گیر می
کند.
در مورد بکار بردن گاز اکسیژن و استیلن چند نکتة ایمنی را باید رعایت کرد :
هرگز نگذارید روغن و گریس با اکسیژن فشرده تماس پیدا کند .
هرگز محل جوشکاری یا منحل برش را روغن کاری نکنید .
هرگز از اکسیژن فشرده به عنوان هوای فشرده یا منبع فشار استفاده نکنید زیرا ممکن است باعث آتش سوزی و انفجار گردد .
قبل از اقدام به عمل جوشکاری اطمینان پیدا کنید که جرقه وشعله و قطعات داغ فلز باعث آتش سوزی نخواهد شد .
هنگام کار با مشعل همیشه از ماسک محافظ استفاده کنید .
دقت کنید فاصلة بین سیلندر اکسیژن و استیلن با محل کار صاف و بدون مانع باشد ، چون ممکن است به تنظیم فوری احتیاج باشد .
برای روشن کردن مشعل از فندک استفاده کنید ، زیرا ممکن است کبریت دست شما را بسوزاند .
گاز استیلن را نباید در محلی که احتمال آتش سوزی وجود دار باز کنید .
قبل از شروع کار لوازم را کنترل کنید .
برای جوش دادن مخزن های بنزین و روغن از استیلن استفاده نکنید .
سیلندرهای اکسیژن و استیلن باید روی چرخ های مخصوص قرار بگیرد و یا به پایة محکمی بسته شود تا سقوط نکند .
صافکاری بدنة اتومبیل :
کار یک صافکار تعمیر و صافکاری قسمت های صدمه دیدة بدنة اتومبیل است
. یک صافکار با دیدن و لمس کردن بدنة ماشین باید عیب های آن را تشخیص بدهد
و با آگاهی از روشهای صافکاری و ابزار و مصالح مورد نیاز ، وسایل حفاظتی (
عینک ، دستکش ، پیش بند و پوتین ) انتخاب کرده و عمل صافکاری را انجام
دهد.
قبل از اینکه از کارههای صافکاری و تکنیک های آن صحبت شود ، ابتدا
باید با چگونگی ساختمان بدنة انواع اتومبیل و همچنین ابزار مورد استفاده در
این حرفه آشنا شویم .
ساختمان بدنة اتومبیل :
امروزه بدنه اتومبیل به دوطریق ساخته می شود .
الف – بدنه و شاسی یکپارچه است .
ب – شاسی و بدنه از هم جدا است .
در بدنة یکپارچه با شاسی ، قطعات فولادی به هم جوش داده شده و ترکیب کلیة ساختمان اتومبیل را تشکیل می دهد .
در بدنه و شاسی جدا از هم : بدنه و شاسی هر کدام بطور مجزا ساخته شده و سپس بر روی هم سوار می شود .
مطالب کوتاهی دربارة طرح بدنة اتومبیل :
این قطعات بر حسب نوع و اندازة اتومبیل تغییر می
کند ولی می توان به عنوان راهنمای سفارش خرید از آن استفاده کرد و همچنین
در موقع جدا و سوار کردن قطعات گوناگون ، از این تصاویر استفاده کرد .
روش اتصال گلگیرهای جلو در شکل 7 و 8 نشان داده شده است . قبل از
اقدام به تعمیر و صافکاری قسمت های آسیب دیدة بدنة اتومبیل ، اول باید
تشخیص دهید ساختمان اتومبیلی که می خواهید تعمیر کنید چگونه است ؟ آیا بدنه
و شاسی یکپارچه ساخته شده ؟ یا جدا است ؟
روش صافکاری در هریک از دو نوع بدنه تغییر می کند . جزء آسیب دیده
گیهای جزی ( خط برداشتن ) در مورد ساختمان شاسی و بدنة جدا ، اگر صدمه به
بدنه شاسی وارد شود ، اول باید آن را صاف کرد ولی در مورد بدنه و شاسی
یکپارچه این دو قسمت را باید یکی فرض کنید .
ابزارهای دستی اولیه برای صافکاران بدنة اتومبیل :
قبل از اقدام صافکاری باید با ابزار و لوازم مربوط و موارد استفادة آنها آشنا شوید :
1 – چکشهای مخصوص 8- آچارهای مختلف
2 – پشت بندهای مختلف 9- قم های درزگیرسرد
3 – ابزارهای نوک تیز
4 – گیرة تنظیم سوهان
5 – لحیم پخش کن
6 – انبر دست مخصوص
7 – آچارهای مختلف
چکش ها :
متداول ترین انواع چکش در کارگاه صافکاری بدنة اتومبیل در شکل 9
نشان داده شده است . که اسامی آنها از چپ به راست عبارتند از : چکش مختلط ،
چکش تخت ، چکش تخت کوتاه و چکش گرد دمباریک
چکش تخت گرد ، در موارد عمومی و چکش تخت چهار گوش برای صاف کردن لبه
های کنار کار و تزئینات بدنه بکار میرود . سطح اصطکاک این چکشها ممکن است
صاف یا برجسته باشد . طول سر چکش ها بر حسب وسعت محیط کار از 4 تا 6 اینچ
متغیر است .
چکش های مختلط برای صاف کردن نا همواریهای کوچک و ریز که اصلاح آن
با چکش و مشتی میسر نیست بکار می رود . این چکش ها از نظر میزان باریکی و
تیزی و کوچکی و بزرگی سر آنها ، انواع گوناگون دارد و به بنان چکش های
کلنگی معروف است .
مشتی ها :
این ابزار به صورت سندان های کوچکی به نام « مشتی »
در شکلها و انواع مختلف وجود دارد . سه نوع از این ابزار در شکل 10 و سایر
آن در شکل 11 دیده می شود .
طرز کار با مشتی به این ترتیبی است که آن را در زیر پا پشت محل آسیب
دیده به صورت نقطه اتکا نگه داشته و طرف دیگر را با چکش مناسب صاف می کنند
.
چنانچه در شکلها مشاهده می شود سطح اتکا این سندانها با خمیدگی های
مختلف صاف و صیقلی ساخته می شود تاد با سطوح خمیده و حلالی قسمت مورد صاف
کاری منطبق شود .
قاشقک ها :
یک نوع از این ابزار که موارد استفاده گوناگون دارد در شکل دوازده دیده
می شود . قاشقک ها هم برای خم کاری لبه های باریک و هم زهوار های بدنه بکار
می رود و هم در بعضی موارد به عنوان مشتی مورد استفاده قرار می گیرد .
برای صاف کردن کاپوت یا درب های جلو و عقب بکار می رود و حتی در حاشیة دور
شیشه ها که نباید بر آنها ضربات شدید وارد کرد به عنوان مشتی می توان از
آنها استفاده کرد .
ابزار نوک تیز :
دو نوع از این ابزار در شکل چهار دیده می شود که برای صافکاریهای
ریز یادرزهای گوشة گلگیر و دور شیشه ها بکار می رود ، نوک این ابزار غالباً
صاف و تیز و گاهی هم خمیده و پهن هستند .
گیرة تنظیم سوهان :
این ابزار برای نگهداری سوهان های انحنا پذیر بکار
میر ود که برخی از آنها ثابت و بعضی دیگر متغیر در شکل 16 نشان داده شده
است . گیرة قابل تنظیم ، سوهان را به شعاع انحنای قطعة مورد نظر تطبیق و
میزان می کند پس از صافکاری اولیه مورد استفاده قرار می گیرد .
لحیم پخش کن :
این وسیله که در سطح آن آچاتر ریزی وجود دارد برای
پخش لحیم در سطح فلز و پرکردن نقاط فرو رفته بکار می رود . در صافکاری بدنه
، لحیم مخصوص مورد استفاده قرار می گیرد . بوسیلة مشعل به حالت پلاستیک
نرم قرار می گیرد و نقاط گود را پر می کند . این وسیله انواع مختلف دارد .
طرز استفاده از ابزار دستی :
بکاربردن چکش و مشتی یا سندانک :
چکش و مشتی رایج ترین وسیله صافکاری بدنة اتومبیل
است . چنانکه قبلاً گفته شد مشتی را با یک دست به پشت محل آسیب دیده تکیه
داده و سطح خارجی را از طرف مقابل مشتی و ضربات چکش صاف کنید . هرگز نباید
برای صافکاری یک قطعة حلالی شکل از مشتی و چکش مسطح استفاده کرد یا بلعکس ،
بلکه همیشه باید باهم مناسب باشد . قوس مشتی باید با قوس سطح بدنه برابر
یا کمی از آن کوچکتر باشد همچنین قوس چکش باید کمتر قوس قطعة مورد صافکاری
باشد .
اگر برای صافکاری سطوح گود از چکش مسطح استفاده شود این ناهمواریهای
زیادی می کند که باید پر شود بنابرین برای صافکاری سطوح مقعر باید چکش با
سر محدب و برای صافکاری سطوح محدب باید چکش مسطح بکار رود .
مشتی یا سندانک در پشت محل آسیب دیده قرار گرفته و ضربات چکش از طرف
مقابل به طرف محل وارد می شود اگر بخواهید سندانک را در روی بدنه قرار
دهید و از پشت ضربه بزنید در این حالات لازم است که سطح سندانک صاف و سر
چکش محدب باشد . در این مورد با هر ضربه چکش به نسبت سطح سر آن از تا اینچ
مربع صاف می شود . هنگامی که سندانک همراه ضربات چکش از راه مقابل در طول
قطعه حرکت می کند آثاری از ضربات روی سطح بدنه باقی می ماند که با ضربات
بعدی صاف خواهد شد .
بکاربردن چکش ها :
در انتخاب چکش مناسب باید زیاد دقت کرد زیرا چکش
های سنگین باعث پهن و نازک شدن قطعه و شیار و چین خوردگی آن می گردد. چکش
را باید صاف و عمود بر سطح قطعه فرود آورد . چون ضربه با لبة چکش فرورفتگی
های بر سطح بدنه ایجاد می کند که باید دوباره پر شود ضربات چکش باید با
لنگر و آرام وارد شود . هرگز سر چکش یا بیخ دسته را بدست نگیرید و حتی
المقدور انتهای دسته را بگیرید .
برای اینکه ضربات با شدت مناسب در محل معین وارد شود چکش را بطور
محک در دست نگیرید بلکه آنرا کمی بصورت آزاد نگه داشته و از مفصل مچ دست
حرکت دهید نه با تمام بازو . یک کارگرز صافکار در شرایط عادی هر دقیقه صد
ضربه وارد می کند و این رقم به نسبت افراد مختلف و موقعیت سطح آسیب دیده
تغییر می کند .
طرز بکار بردن قاشقک ها
قاشقک های سنگین اغلب بجای اهرم خم کننده برای صاف
کردن قطعات تغییر شکل یافته و خم شده بکار می رود . در مواردی که قسمت آسب
دیده کوچک بوده و سندانک مورد استفاده نداشته باشد این نوع قاشقک ها وسیلةْ
بسیار مناسبی است . در موقع کار صافکار یک طرف آن را بدست گرفته و طرف
دیگر را به زیر نقطة آسب دیده تکیه می دهد و با ضربات چکش قطع را صاف می
کند . قاشقک های سبک به عنوان ضربه گیر چکش برای صافکاری قطعات بزرگتر بکار
می رود . به این ترتیب که قاشقک را روی سطح آسیب دیده گذاشته و ضربات چکش
را را روی آن وارد می کنند . به این ترتیب نیروی ضربة چکش پخش شده و محیط
بیشتری را صاف می کند و رنگ سطح آسیب دیده هم نمی ریزد . قاشقک را هرگز
محکم فشار ندهید .
آسانترین روش صافکاری بدنه
اول قطعه آسیب دیده را به دقت بررسی کرده و بد
بهترین روش را جهت صافکاری انتخاب و شروع بکار کنید . چناچنچه روش نامناسبی
برای صافکاری انتخاب شود باید کار بیشتری را انجام دهید .
پس از بررسی قطعة آسیب دیده و اتخاب روش صحیح شروع بکار کنید .
بهترین راه این است که محل آسیب دیده را باید درست برعکس جهت ضربه ای که
وارد آمده صافکاری کنید .
یک کارگر صافکار بی تجربه احتمالاً با یک چکش لاستیکی یا معمولی به
کوبیدن وسط قسمت آسیب دیده مشغول می شود وبه پیشروی و توسعة خرابی بدنه
کمک می کند . با این کار نه تنها اقدام مثبتی به عمل نیاورده و کار تعمیر
را مشکل ترکرده و باید کار بیشتری جهت جبرانت این اشتباه انجام دهد .
شروع کار :
آسیب دیدگی در لحظة اول تصادم پایان نمی یابد بلکه
از زمان برخورد شروع شده تا هنگام توقف اتومبیل ادامه پیدا می کند به عبارت
دیگر آسیب از یک فرورفتگی اولیه شروع و به خراشها و چین خوردگی های متعدد
بعدی ختم می شود و هرچه در توقف اتومبیل تأخیر بیافتد چروک ها و خراشیدگی
ها بیشتر می شود .
بنابراین اولین وظیفة یک صافکار این است که نقطة شروع آسیب و محل
ختم آنرا به خوبی بررسی کرده و عمل صافکاری را از نقطة ختم آغاز کند و سطح
چین خورده و فرورفته را بتدریج به حالت اول برگرداند . مرکز تصادف و نقطیة
شروع آسیب از ریختگی زیاد از حد رنگ و گاهی پاره شدن و فرو رفتن قطعه مشخص
می شود .
ساده ترین آسیب از برخورد مستقیم یک اتومبیل با اتومبیل دیگر حاصل
می شود . و پیچیده ترین آن هنگامی پیش می آید که یک اتومبیل با اتومبیل
دیگر که در حال پارک یا توقف است تحت زاویه ای برخورد کرده و بدنة آنرا
دچار خراشیدگی و فرو رفتگی های عمیق کند .
پیچیده ترین آسیب دیدگی ایجاد چین و چروک و خرابی های پشت سرهم است
واین حالت هنگام وارد شدن ضربات پی در پی چپ شدن و غلطیدن بوجود می آید در
شکل 31 مرکز برخورد نقطة B و عمیق ترین آسیب وارده نقطة A است . نقطة A
نسبت به نقطة B در سطح آسیب دیده دورتری فاصله را دارد . بنابراین عمل
صافکاری باید از نقطة A شروع شود و چون نقطة A صاف است محل اصلی آسیب به
حالت اول بر می گردد ولی اگر از نقطه B عمل صافکاری شروع شد نقطة A به
حالت خود باقی می ماند . نقطه C و D آسیب ندیده و اثر محور سپر در این نقاط
دیده می شود .
اول گرد و خاک و رنگهای ترک خورده را از محل آسیب دیده تمیز کنید.
سپس مشتی مناسبی انتخاب کرده و با قرار دادن آن در پشت نقطة A با چکش مناسب
شروع به صافکاری کنید . ضربات چکش را در اطراف نقطة A ادامه دهید تا بقیه
سطح فرو رفته به جای اصلی خود برگردد . اینک محل اسیب دیده تقریباً صاف
شده است . در این موقع کف دست را روی آن بکشید تا نقاط فرو رفته را احساس
کنید .تعیین نقاط فرو رفته را بوسیلة چراغ آسیب یاب دستی نیز می توان انجام
داد . پس از صاف شدن کامل محل معیوب سوهان را به ملایمت روی آن قسمت بکشید
نقاطی که با سوهان تماس پیدا نکند گودبوده و مجدداص باید بوسیلة مشتی و
چکش صاف شود و نقاطی که از سر سوهان روی آنها دیده می شود برجسته است و
باید با همین وسیله پایین برود تا مسطح شود .
رعایت اصول ایمنی
قبل از استفاده از سنگ سمباده ها چند نکتة ایمنی را باید رعایت کرد .:
1- دقت کنید دستگاه سنگ سمباده و سیمهای آن سالم باشد در غیر این صورت باید بوسیله متخصص مربوطه عیب آن بر طرف گردد .
2- دقت کنید که اتصال به زمین کلیة دستگاههای الکتریکی برقرار باشد.
3- هنگام استفاده از وسایل برقی هرگز روی زمین خیس نایستید و یا دستهای خیس آنها را نگیرید .
4- اگر در زغال های موتور دستگاه جرقه مشاهده شود باید آن را تعمیر کرد . زیرا این جرقه تولید اتش سوزی می کند.
5- در مورد دستگاه های برقی علاوه بر رعایت نکات ایمنی گفته شده در
بالا باید هنگام استفاده از سنگ های سمباده از ماسک ایمنی و ماسک مخصوص
دهان و بینی هم استفاده کرد.
طرز بکاربردن سنگ سمبادة صفحه ای :
هنگام استفاده از سنگ سمباده باید دستگاه را محکم در دست گرفت و
نباید نقطه ای از آن را بی جهت به بدنه اتومبیل فشار داد . زیرا فشار شدید
به نقطه ای از بدنه باعث بریده شدن قطعه خواهد شد . سنگ سمبادة صفحه ای را
باید با حرکات یک دست به عقب و جلو مثل جارو کردن بکار برد . تا قطعه کار
را بطور یکنواخت صیقل دهد . این حرکت نباید دایره ای شکل بوده و زاویة تماس
ان خیلی زیاد باشد زیرا در این حالت سطح کمتری را صاف می کند . بهترین راه
برای استفاده از این دستگاه را با زوایة ای کم فشار مختصر بکار برد .
بکاربردن سنگ و سمباده بمنظور صافکاری و سنگ زنی باید از چپ و راست و
برای از بین بردن اثرات تراش باید تحت زاویه و مستقیم حرکت داد.
پولیش کردن شیشه ها :
خطر سطحی و جزئی شیشه ها بوسیله پولیش کردن از بین می رود برای این
منظور از پولیش کنهای کم سرعت استفاده می شود . خمیر پولیش را باید با
مخلوط کردن مقدار کمی پودر پولیش و آردتهیه کنیم . محل خراش را با رسم
دایره ای از پشت شیشه مشخص کنیم تا در طول مدت پولیش کاری دچار اشتباه
نشویم . برای شرو پولیش کاری نمد دستگاه پولیش را در خمیر مخلوط فرو برده
تا مقداری از آنرا بطور یکنواخت به خود بگیرد سپس دستگاه را روشن کرده و با
فشار مناسب روی خراشیدگی حرکت دهید . توجه کنید که در لبه های خارجی سطح
خراش فشار کمی وارد آید . هرگز ابزار را نباید در یک نقطه نگه دارید . روی
شیشه جلوی اتومبیل باید عمل پولیش کاری کمتر انجام شود . در غیر این صورت
در دید راننده تأثیر بد می گذارد .
